Stroke รู้เร็ว รู้ไว ห่างไกลอัมพาต
ทุกวันนี้ เราจะเห็นคนที่เดินสวนทางกับเรา คนที่เดินอยู่ในสถานที่ต่างๆมีอาการแขนขาอ่อนแรงข้างใดข้างหนึ่ง ต้องเดินและพยุงตัวเองด้วยไม้เท้า แน่นอนว่าเมื่อการเดิน การทรงตัวไม่เหมือนเดิม ส่งผลต่อการมีคุณภาพชีวิตที่ดี การทำงานหรือทำกิจกรรม กิจวัตรประจำวันต่างๆ จะไม่สามารถทำได้อย่างคล่องแคล่ว ว่องไวเหมือนเดิม
อาการแขนขาอ่อนแรงข้างใดข้างหนึ่งเกิดจากการขาดเลือดไปยังส่วนใดส่วนหนึ่งของสมอง หรือเลือดไปเลี้ยงสมองไม่พอ เรียกว่าโรคหลอดเลือดสมองเฉียบพลันหรือ Stroke ซึ่งเมื่อเลือดไปเลี้ยงสมองไม่พอ หลอดเลือดสมองตีบ อุดตัน หรือแตก ส่งผลให้สมองขาดเลือดและเนื้อเยื่อในสมองถูกทำลาย สมองจะหยุดทำงาน จะส่งผลให้ร่างกายหยุดทำงาน เป็นสาเหตุให้เกิดภาวะอัมพฤกษ์ อัมพาต หรือเสียชีวิต หลอดเลือดสมองตีบ ตัน หรือแตกนี้สามารถเกิดได้กับทุกส่วนของสมอง โรคหลอดเลือดสมองแบ่งเป็น 2 ประเภท ได้แก่
- โรคหลอดเลือดสมองชนิดสมองขาดเลือด (Ischemic Stroke) มีสาเหตุมาจากหลอดเลือดสมองตีบ (Thrombotic Stroke) หรือจากการอุดตัน (Embolic Stroke) ส่งผลให้เกิดภาวะสมองขาดเลือด พบมากถึง 80% ของผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองทั้งหมด
- โรคหลอดเลือดสมองชนิดเลือดออกในสมอง (Hemorrhagic Stroke) เกิดจากภาวะหลอดเลือดสมองปริแตกหรือฉีกขาด ทำให้มีเลือดไหลไปยังเนื้อเยื่อสมอง แม้จะพบเพียง 20% แต่ก็มีอันตรายถึงชีวิต
ปัจจัยเสี่ยงที่จะเกิด Stroke ความเสี่ยงที่เป็นสาเหตุอันดับต้นๆคือพฤติกรรมและโรคประจำตัว เช่น ความดันโลหิตสูง ไขมันในเลือด สูง สูบบุหรี่ เบาหวาน โรคอ้วน ขาดการออกกำลังกาย เป็นต้น
โรคหลอดเลือดสมอง เป็นเรื่องที่เกิดขึ้นอย่างเฉียบพลัน เป็นอาการฉุกเฉินที่หากผู้อยู่ใกล้ชิดหรือแม้แต่ตัวผู้ป่วยเอง สามารถสังเกตสัญญาณเตือนโรคหลอดเลือดสมองได้อย่างรวดเร็ว การรักษาก็จะเกิดขึ้นอย่างทันท่วงที ลดภาวะอัมพาตได้
การสังเกตอาการสามารถสังเกตได้จาก B-E-F-A-S-T ได้แก่
– B (Balance) วิงเวียนศีรษะ เดินเซ เสียการทรงตัว
– E (Eye) มองเห็นภาพซ้อน, มองไม่เห็น, มีอาการตามืดบอดด้านเดียวหรือ 2 ข้างทันที
– F (Face) ปากเบี้ยว หน้าเบี้ยวเฉียบพลัน
– A (Arm) แขน ขา ชาและ/หรืออ่อนแรงครึ่งซีก
– S (Speech) พูดไม่ชัด เสียงเปลี่ยน ลิ้นแข็ง พูดไม่รู้เรื่อง พูดไม่ออกทันทีทันใด
– T (Time)
** หากท่านมีอาการให้รีบโทรสายด่วน 1669 และนำผู้ป่วยส่งโรงพยาบาลโดยเร็ว หรือภายใน 4 ชั่วโมง 30 นาที หากไปพบแพทย์ช้า อาจเสียชีวิต หรืออาจจะกลายเป็นโรคอัมพฤกษ์ อัมพาต ทำให้ไม่สามารถช่วยเหลือตนเองได้
สมองเป็นอวัยวะที่มีความไวต่อการขาดออกซิเจนมาก ดังนั้นเมื่อเกิดอาการจะพบว่าสมองบางส่วนเกิดการตายทันที แต่จะมีส่วนที่ขาดเลือดแต่ยังไม่ตายและถ้าได้รับการรักษาและดูแลที่เหมาะสมจะสามารถฟื้นตัวได้ หรือในกรณีที่เป็นสมองขาดเลือดจากหลอดเลือดตีบหรืออุดตันมาในเวลาไม่เกิน 4.5 ชั่วโมงและไม่มีข้อห้ามในการให้ยาละลายลิ่มเลือด สามารถให้ยาเพื่อเปิดหลอดเลือด หรือหากเกิดอาการมานานกว่า 4.5ชั่วโมง แต่เข้าเกณฑ์การรักษาด้วยการสวนหลอดเลือดก็จะสามารถรักษาโดยการสวนหลอดเลือดเพื่อรักษาการอุดตันได้ โรงพยาบาลชั้นนำต่างๆจึงจัดให้มีระบบ Stroke Fast Track เพื่อเปิดเป็นช่องทางด่วนให้ผู้ป่วยสามารถเข้าถึงยาดังกล่าวได้เร็วที่สุด
การสังเกตตัวเอง หรือคนใกล้ตัว เมื่อพบว่ามีอาการดังกล่าว ถึงจะไม่แน่ใจก็ควรรีบนำส่งโรงพยาบาลโดยเร็ว เพราะเวลาเป็นเรื่องที่สำคัญมาก หากได้รับการส่งโรงพยาบาลและเข้ารับการรักษาอย่างทันท่วงที สามารถให้ยาละลายลิ่มเลือดที่อุดตัน
อย่างไรก็ตาม โรคหลอดเลือดสมองเป็นโรคที่มีโอกาสเกิดซ้ำในตลอดช่วงชีวิตของผู้ป่วย โดยเฉพาะในช่วงหนึ่งถึงสองปีแรกและเพิ่มขึ้นเรื่อยจนถึง 5 ปีโดยสูงได้ถึง 40% หลังจากนั้นอัตราการเกิดจะคงที่ แต่ยังคงมีความเสี่ยงอยู่ จึงจำเป็นต้องกินยาเพื่อควบคุมปัจจัยเสี่ยงต่อโรคต่างให้อยู่ในเกณฑ์ที่เหมาะสม
